Πριν λίγες μέρες συζητήθηκε στη Βουλή επίκαιρη ερώτηση της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΚΚΕ σχετικά με τα έντονα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι καλλιτέχνες εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, η οποία απαντήθηκε από την υφυπουργό Ζέττα Μακρή. Πέρα από αυτή καθεαυτή την απάντηση περί των καλλιτεχνικών μαθημάτων, η υφυπουργός έθιξε και άλλα ζητήματα που αφορούν συνολικά τις συνθήκες επιβίωσης των εκπαιδευτικών (σσ. ορθότερη πλέον η λέξη «επιβίωση» από τη  «διαβίωση»!), με τα οποία δεν θα καταπιαστώ για λόγους οικονομίας χώρου και χρόνου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι ξεκομμένα και ασύνδετα με τα παρακάτω.

Σε όλους εμάς τους εκπαιδευτικούς της αισθητικής αγωγής, όσα λέει το υπουργείο, ακούγονται τουλάχιστον ως εμπαιγμός, υποτίμηση των αντικειμένων μας και των εργασιακών μας δικαιωμάτων… Και της νοημοσύνης μας φυσικά! Κι επειδή δεν ενστερνιζόμαστε τη λογική του υπουργείου που λέει πως «αν η πραγματικότητα δεν συμφωνεί μαζί μας, τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα» ας δούμε τι συμβαίνει στη δική μας πραγματικότητα, αυτή που ζούμε χρόνια τώρα μέσα στα σχολεία.

Τι μας λέει το υπουργείο; Πως δεν υπάρχει χρόνος για να διδαχθούν τα παιδιά τέχνες! «Ελλείψει χρόνου» η θεατρική αγωγή διδάσκεται μέχρι τη Δ’ Δημοτικού και στο λύκειο δεν υπάρχει πια κανένα καλλιτεχνικό μάθημα! «Ελλείψει χρόνου» ακόμα και τα ειδικά μαθήματα, όπως το σχέδιο και η μουσική, δεν προσφέρονται πουθενά στο γενικό σχολείο, όμως το υπουργείο θεωρεί κεκτημένη και εξετάζει τη γνώση που δεν έχει προσφέρει, αφού μαθητές εξετάζονται στις πανελλαδικές σε αυτά και είναι προϋπόθεση για την εισαγωγή τους σε ορισμένα τμήματα της τριτοβάθμιας (πχ αρχιτεκτονική, τμήματα μουσικών σπουδών). 

Διαπιστώνουμε όμως πως διαχρονικά βρίσκεται χρόνος, από όλες τις κυβερνήσεις, για να εισαχθούν στα ωρολόγια προγράμματα διάφορες δήθεν «καινοτόμες» πρακτικές, με ταυτόχρονες περικοπές διδακτικών ωρών που αφορούν τη γενική παιδεία. Με λίγα λόγια, εισάγουν εφήμερες δεξιότητες εις βάρος της ολόπλευρης μόρφωσης και διαπαιδαγώγησης των παιδιών, όπως και στη συγκεκριμένη συζήτηση κυνικά παραδέχτηκε η Υφυπουργός λέγοντας ότι «ο στρατηγικός στόχος της ψηφιακής μετάβασης τους οδήγησε να θέσουν ως προτεραιότητα αντίστοιχα μαθήματα, με αποτέλεσμα την κατάργηση μαθημάτων της καλλιτεχνικής παιδείας στο Λύκειο». Παλιότερα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση είχαμε την ευέλικτη ζώνη και στη δευτεροβάθμια τα project και τη θεματική εβδομάδα. Τώρα τα εργαστήρια δεξιοτήτων, για τα οποία μάλιστα αφιερώνονται από 1 έως 3 ώρες εβδομαδιαίως ανάλογα την τάξη! Οι θεματικές τους προωθούν, μέσα σε άλλα, έννοιες όπως η επιχειρηματικότητα (σε παιδιά δημοτικού!), οι οποίες ντύνονται με ωραίες λέξεις και παιδαγωγικό μανδύα: να μάθουν τα παιδιά, μέσω της επιχειρηματικότητας, να λειτουργούν συλλογικά, να βρουν τις κλήσεις και τα ταλέντα τους, να ξεχωρίσουν οι ηγέτες, να αποκτήσουν οργανωτικές δεξιότητες κλπ. Οι παραπάνω στόχοι μπορούν κυρίως να επιτευχθούν μέσα από την ενασχόληση με την τέχνη. Για παράδειγμα με το στήσιμο μιας θεατρικής παράστασης, τα παιδιά μπορούν να έρθουν σε επαφή με έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, να ψάξουν ή να φτιάξουν μουσικές που θα «ντύσουν» την παράστασή τους, να κατασκευάσουν σκηνικά, να βρουν πράγματι τις κλήσεις τους, να μάθουν πράγματα που θα τους «ανοίξουν» το μυαλό, θα καλλιεργήσουν την αισθητική τους, θα μπουν σε διαδικασία συλλογικής δουλειάς και δημιουργικότητας. Κι εδώ μπαίνει το βασικό ζήτημα. Τι άνθρωπο θέλουν να διαμορφώσουν μέσα από το σχολείο, τι χαρακτηριστικά θέλουν να έχουν οι αυριανοί εργαζόμενοι και πως μέσα από το σχολείο κάνουν την χρειαζούμενη γι’ αυτούς δουλειά υποδομής στις συνειδήσεις των μαθητών μας. Σίγουρα πάντως δεν τους θέλουν να σκέφτονται και να κατανοούν τον κόσμο γύρω τους και η αξιοποίηση της τέχνης σε μια τέτοια κατεύθυνση μπορεί να γίνει επικίνδυνη αφού μπορεί να  ανοίξει τέτοιους δρόμους στη σκέψη!

«Δεν πέφτουμε από τα σύννεφα» δυστυχώς! Οι όροι ύπαρξης των τεχνών διαχρονικά μέσα στο σχολείο είναι ενδεικτικοί της αξίας που τους δίνει το κράτος, συνδεδεμένη βεβαίως με τα δημοσιονομικά, όπως είπε άλλωστε με ειλικρίνεια και η υφυπουργός. Μετράνε τις ανάγκες των παιδιών και τις δικές μας με βάση το κόστος. Την ώρα που για το ελληνικό κράτος, το 2022, η δαπάνη για το ΝΑΤΟ αγγίζει τα 7 δισεκατομμύρια ευρώ, στα σχολεία η υποχρηματοδότηση είναι τέτοια που ψάχνουμε με το ντουφέκι χρήματα για να καλύψουμε στοιχειώδεις ανάγκες λειτουργίας.

Έτσι, σε αρκετά σχολεία δεν υπάρχουν καν όλες οι καλλιτεχνικές ειδικότητες κατά τη διάρκεια ολόκληρου του σχολικού έτους. Μεγάλο μέρος των συναδέλφων που διδάσκουμε αυτά τα αντικείμενα είμαστε αναπληρωτές, οι οποίοι συχνά πάμε μέχρι και σε 5 σχολεία, ενώ συχνά (και όχι κατ’ εξαίρεση!) τα αντικείμενά μας ανατίθενται σε συναδέλφους δασκάλους, οι οποίοι – παρά την καλή πρόθεση που υπάρχει – δεν μπορούν να τους δώσουν το πλήρες περιεχόμενό τους. Στη συντριπτική πλειοψηφία των σχολικών μονάδων δεν υπάρχουν κατάλληλα εξοπλισμένες αίθουσες για να καλύψουν τις ανάγκες διδασκαλίας μουσικής, εικαστικών τεχνών και θεάτρου. Για να πάνε τα παιδιά να παρακολουθήσουν μια θεατρική παράσταση, μια συναυλία ή μια έκθεση ζωγραφικής, ακόμα και μέσω του σχολείου, πρέπει να βάλουν οι γονείς τους το χέρι στην τσέπη. 

Και η χυδαιότητά τους ξεπερνά κάθε όριο με τη θέσπιση των εκπαιδευτικών ομίλων, όπου εκεί δήθεν θα διδάσκονται τα παιδιά τις τέχνες στα λύκεια. Με τι όρους όμως; Εκτός σχολικού ωραρίου για τα παιδιά, εκτός εργασιακού ωραρίου για τους εκπαιδευτικούς, χωρίς υποδομές! Με περιεχόμενο “διαφορετικών ταχυτήτων” για τους μαθητές, απλήρωτη εργασία για μας!

Για πόσο ακόμα όμως θα τους αφήσουμε να διαλύουν το τώρα και το μέλλον το δικό μας και των παιδιών μας; Για πόσο ακόμα θα ανεχόμαστε να ζούμε με τα ψίχουλα των pass και των voucher, που έχουν γίνει της μόδας τελευταία;

Μιας και μιλάμε για τέχνη ας θυμηθούμε τα λόγια του σπουδαίου Ιάκωβου Καμπανέλλη από το «Μεγάλο μας τσίρκο», που πολύ εύστοχα έγραψε «Λαέ μη σφίξεις άλλο το ζωνάρι, η πείνα το καμάρι είναι του κιοτή, του σκλάβου που του μέλλει να θαφτεί.». Δεν ανεχόμαστε άλλο αυτή την κατάσταση! Βάζουμε μπροστά αυτό που είναι αναγκαίο για τους μαθητές μας και για εμάς και το διεκδικούμε. Ας σκεφτούμε σοβαρά αν το 2022 έχουμε τη ζωή που μας αξίζει. Η κάθε μέρα μας, μας δίνει πολλούς λόγους ώστε στις 9 Νοέμβρη να απεργήσουμε και να κατέβουμε μαζικά στο δρόμο, να τους δείξουμε τη δύναμή μας!

Νούτσου Δήμητρα

Αναπληρώτρια εκπαιδευτικός, μουσικός