Η Εξέλιξη των Καθαρών Μισθών των Εκπαιδευτικών στην Ελλάδα (2019-2025): Μια Συγκριτική Ανάλυση
Η οικονομική κατάσταση των εκπαιδευτικών στην Ελλάδα αποτελεί διαχρονικά ένα ζήτημα μεγάλης σημασίας, καθώς αντανακλά όχι μόνο την αξία που αποδίδεται στον εκπαιδευτικό κλάδο, αλλά και τις γενικότερες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες της χώρας. Στο παρόν άρθρο, πραγματοποιείται μια συγκριτική ανάλυση των καθαρών μισθών των εκπαιδευτικών από το 2019 έως το 2025, λαμβάνοντας υπόψη τις οικονομικές εξελίξεις και τις σχετικές κυβερνητικές πολιτικές. Οι νέες αποδοχές των εκπαιδευτικών 2025 (διευθυντές, αναπληρωτές, νεοδιόριστοι κτλ)- Αναλυτικοί πίνακες και διαγράμματα
ΔΕΙΤΕ ΤΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
Του Πάνου Ντούλα, Καθηγητή Αγγλικών – Κοινωνικών Επιστημών
Το τελευταίο χρονικό διάστημα αλλά και παλιότερα, υπήρξαν δηλώσεις από διάφορους παράγοντες της κυβέρνησης για τις αυξήσεις που έχουν δοθεί σε εκπαιδευτικούς. Η μελέτη αυτή σκοπεύει να διερευνήσει πόσα λεφτά έχουν ακριβώς κερδίσει ή χάσει οι εκπαιδευτικοί την τελευταία εξαετία και συγκεκριμένα στη διάρκεια της διακυβέρνησης ΝΔ-Μητσοτάκη. Θα χρησιμοποιήσει για αυτόν τον σκοπό εργαλεία όπως η έρευνα αρχείου για τυχόν αυξήσεις και στατιστικά εργαλεία όπως ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή ώστε να φανεί το πραγματικό μέγεθος κερδών ή απωλειών σε καθαρή αγοραστική δύναμη. Εξ όσων γνωρίζει ο συγγραφέας, δεν υπάρχει άλλη αντίστοιχη τέτοια μελέτη για μισθούς εκπαιδευτικών παρά μόνο κάποιες γενικές μελέτες από φορείς όπως ο ΟΟΣΑ (OECD, 2024, p. 24) ή εγχώριους φορείς όπως το ΙΝΕ – ΓΣΕΕ (ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, 2024) που επισημαίνουν ότι σε πραγματικούς όρους αγοραστικής δύναμης οι μισθοί έχουν μειωθεί. Όλοι οι Πίνακες θα φτιαχτούν με τη βοήθεια του MS Excel.
Ευχαριστώ όλες κι όλους συνέβαλαν στην έρευνα αυτή και ιδίως τους συναδέλφους και συναδέλφισσές μου στα σχολεία που υπηρέτησα και υπηρετώ, στους οποίους και στις οποίες αφιερώνεται αυτή η εργασία. Μισθολογικά Κλιμάκια στο Δημόσιο: Όλα Όσα Πρέπει να Γνωρίζετε
Η δομή της εργασίας έχει ως εξής:
- Μετά από αυτήν εδώ τη γενική εισαγωγή, θα γίνει αποτύπωση των άμεσων και έμμεσων αυξήσεων που έχουν πάρει οι εκπαιδευτικοί μέσω ονομαστικής αύξησης βασικού μισθού και μείωση εργατικών εισφορών ή φόρων, αντίστοιχα.
- Στη συνέχεια, θα ακολουθήσει ανάλυση των άμεσων και έμμεσων απωλειών στις απολαβές των εκπαιδευτικών μέσω ονομαστικής μείωσης μισθού και πληθωρισμού αντίστοιχα.
- Τέλος, θα γίνει το αλγεβρικό άθροισμα και θα παρουσιαστεί το τελικό εύρημα.
- Μετά το κύριο μέρος της μελέτης, ακολουθούν οι Πηγές.
ΑΥΞΗΣΕΙΣ
Η μοναδική άμεση αύξηση που έχει δοθεί επί διακυβέρνησης Μητσοτάκη ήταν με τον νόμο 5045 του 2023 μετεκλογικά (ΦΕΚ 136Α, ν.5045/2023, Ενίσχυση του εισοδήματος των μισθωτών, των νέων, της οικογένειας και της εργασίας Συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις και άλλες επείγουσες διατάξεις, 2023). Αυτή αντιστοιχούσε σε ένα οριζόντιο ποσό 70 ευρω μικτών για όλους τους εκπαιδευτικούς, κάτι που έβγαινε σε περίπου 42 ευρώ καθαρά με βάση υπολογισμούς του γράφοντος. Στον ίδιο νόμο είχαν δοθεί και αυξήσεις άμεσες σε συγκεκριμένα επιδόματα (τέκνων, θέσης ευθύνης), που για λόγους οικονομίας της μελέτης δεν θα υπολογιστούν εδώ.
Επιπρόσθετα, δόθηκαν και έμμεσες αυξήσεις στα καθαρά με διάφορους τρόπους:
- Με τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών για επικουρική σύνταξη κατά 0,5% δηλ από το 3,5% στο 3,25% το 2019 και στο 3% το 2022. Πρέπει να σημειωθεί ότι αυτό ήταν εφαρμογή του Νόμου 4367 ή «Νόμου Κατρούγκαλου», όπως έμεινε ευρέως γνωστός, ο οποίος στο Άρθρο 97 προέβλεπε αυτές τις μειώσεις στις εισφορές (ΦΕΚ 85Α, ν.4387/2016, Ενιαίο Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλειας − Μεταρρύθμιση ασφαλιστικού − συνταξιοδοτικού συστήματος − Ρυθμίσεις φορολογίας εισοδήματος και τυχερών παιγνίων και άλλες διατάξεις, 2016) .
- Με την κατάργηση της έκτακτης μνημονιακής εισφοράς 1% υπέρ του ΤΠΔΥ (του Ταμείου για το ΕΦΑΠΑΞ) με τον Νόμο 4997 του 2022 (ΦΕΚ 219Α, ν.4997/2022, Εξορθολογισμός ασφαλιστικής και συνταξιοδοτικής νομοθεσίας, ενίσχυση ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και άλλες διατάξεις, 2022).
- Με την πρόσφατη μείωση των εισφορών για υγειονομική περίθαλψη κατά 0,5% με το άρθρο 12 του Νόμο 5162 του 2024 (ΦΕΚ 198Α, ν.5162/2024, Μέτρα για την ενίσχυση του εισοδήματος, φορολογικά κίνητρα για την καινοτομία και τους μετασχηματισμούς επιχειρήσεων και άλλες διατάξεις, 2024).
- Με διάφορες φορολογικές ρυθμίσεις όπως με τον προαναφερθέντα Νόμο 5045/2023 (ΦΕΚ 136Α, ν.5045/2023, Ενίσχυση του εισοδήματος των μισθωτών, των νέων, της οικογένειας και της εργασίας Συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις και άλλες επείγουσες διατάξεις, 2023). Μισθολογικά Κλιμάκια και Κρατήσεις: Οδηγός για Εκπαιδευτικούς – Από το Παρελθόν στο Σήμερα
ΜΕΙΩΣΕΙΣ
Δεν υπήρξαν άμεσες μειώσεις μισθών όπως στην περίοδο των Μνημονίων: άλλωστε, οι καθαροί μισθοί είχαν ήδη δεχθεί πολύ μεγάλες μειώσεις από 16% μέχρι και 38% στις αρχές της περασμένης δεκαετίας.
Κάτι όμως που διαφοροποίησε σοβαρά την κατάσταση σε επίπεδο πραγματικής αγοραστικής δύναμης ήταν ότι υπήρξε έμμεση μείωση των πραγματικών εισοδημάτων λόγω πληθωρισμού τα τελευταία χρόνια. Δεν μειώθηκε δηλ ονομαστικά ο μικτός ή ο καθαρός μισθός, ωστόσο το ίδιο ποσό χρημάτων δεν αγοράζει τον ίδιο αριθμό ή ποσότητα αγαθών.
Ο τρόπος για να μετρηθεί πόσο ακριβώς είναι αυτό το ποσό που έχει χαθεί για τον εργαζόμενο είναι μέσω ενός δείκτη που ονομάζεται Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή. Αυτός υπολογίζεται επίσημα από την ΕΛΣΤΑΤ με βάση τις οδηγίες της Eurostat (Στατιστικές – ELSTAT, 2025). Ο δείκτης αυτός μετράει τις τιμές των προϊόντων θέτοντας μια σταθερή βάση (πχ τις τιμές που ίσχυαν στην αγορά σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή) και στη συνέχεια υπολογίζει πόσα λεφτά θα χρειάζονταν για να αγοραστούν τα ίδια προϊόντα κι υπηρεσίες οποτεδήποτε άλλοτε. Πχ υπολογίζει ότι το 2015 έχω 100 ευρώ και μπορώ να αγοράσω Χ προϊόντα. Στη συνέχεια, πηγαίνει σε μια άλλη χρονική στιγμή πχ την επόμενη χρονιά 2016 και υπολογίζει πόσα λεφτά θα χρειαζόταν για να αγοράσω πάλι τα ίδια Χ προϊόντα. Εάν πχ χρειαζόταν κανείς διπλάσια λεφτά (δηλ 200 ευρώ), τότε ο Εναρμονισμένος Δείκτης είναι 2. Εφαρμόζοντας αυτήν τη μέθοδο, μπορεί κανείς με μια απλή μέθοδο των τριών να διαπιστώσει πόσα λεφτά του 2019 αντιστοιχούν σε λεφτά του 2025 και το αντίστροφο. Σε απλά ελληνικά: αν είχε κανείς 1.000 ευρώ το 2019 κι αγόραζε Χ προϊόντα, πόσα λεφτά χρειάζεται φέτος το 2025 για να αγοράσει τα ίδια πράγματα; 1.000; 900; 1.100; 1.200; Αν πχ χρειάζεται ακριβώς τα ίδια λεφτά δηλ 1.000, τότε ο εναρμονισμένος δείκτης θα είναι 1. Αν χρειάζεται 1.100 φέτος, τότε θα είναι 1,1 κ.ο.κ.
Πόσος είναι λοιπόν ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή ακριβώς; Αυτό φαίνεται στον παρακάτω Πίνακα όπου έχει ληφθεί από την ΕΛΣΤΑΤ ως έτος βάσης το 2015, δηλ πόσα ευρώ θα χρειαζόσουν κάθε μήνα για να αγοράσεις όσα αγόραζες το 2015 με 100 ευρώ:
