Ιατρικό Απόρρητο και Δημοσιογραφική Ηθική: Από Θεμελιώδες Δικαίωμα, Τηλεοπτικό Θέαμα – Όταν τα ΜΜΕ Σκυλεύουν τους Νεκρούς
Το πρόσφατο περιστατικό δημοσιοποίησης του ιατρικού φακέλου του αδικοχαμένου Βασίλη Καλογήρου έφερε στο φως ένα ζήτημα που ξεπερνά το συγκεκριμένο γεγονός: τη βάναυση παραβίαση του ιατρικού απορρήτου και τη συστηματική εκμετάλλευση της ανθρώπινης τραγωδίας από τα μέσα ενημέρωσης.
Όπως επισήμανε σε ανάρτησή του ο γιατρός Θανάσης Πασχάλης, τα προσωπικά ιατρικά δεδομένα του νεαρού Βασίλη βρέθηκαν βορά στη δημοσιότητα, με τηλεοπτικά πάνελ να σχολιάζουν τις θεραπείες και τις διαγνώσεις του. Ψυχίατροι και δημοσιογράφοι προχώρησαν σε χαρακτηρισμούς περί «σχιζοειδούς προσωπικότητας», αφήνοντας υπόνοιες πως το ψυχολογικό του προφίλ έπαιξε ρόλο στην τραγική κατάληξη της υπόθεσης.
Το ιατρικό απόρρητο αποτελεί βασικό πυλώνα του ιατρικού επαγγέλματος και προστατεύεται τόσο από τον Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας όσο και από τη νομοθεσία περί προσωπικών δεδομένων (GDPR). Οι περιπτώσεις στις οποίες μπορεί να αρθεί είναι ελάχιστες και αφορούν μόνο:
- Περιπτώσεις όπου απειλείται η δημόσια υγεία
- Καταστάσεις όπου ο ασθενής είναι επικίνδυνος για τον εαυτό του ή για άλλους
- Εμπλοκή του ατόμου σε ποινικό αδίκημα
Σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται η δημοσιοποίηση του ιατρικού φακέλου ενός ανθρώπου για δημοσιογραφική εκμετάλλευση. Το γεγονός ότι πληροφορίες σχετικά με την ψυχική υγεία του εκλιπόντος έγιναν αντικείμενο συζήτησης σε τηλεοπτικές εκπομπές αποτελεί κατάφωρη παραβίαση της δεοντολογίας και προσβολή της μνήμης του.
Ο Θανάσης Πασχάλης, σε μια οργισμένη ανάρτηση, διατύπωσε ένα ερώτημα που θα έπρεπε να μας απασχολεί όλους:
«Εμείς, ο λαός της Αντιγόνης, εμείς ο λαός του Μεγάλου Αλεξάνδρου, εμείς να σκυλεύουμε έτσι νεκρούς;»
Η αναφορά στην Αντιγόνη, το σύμβολο της ηθικής υποχρέωσης προς τους νεκρούς, είναι αποκαλυπτική. Η ελληνική κοινωνία έχει παραδοσιακά συνδέσει τον θάνατο με σεβασμό, τιμή και αξιοπρέπεια. Ωστόσο, σήμερα, η ανθρώπινη τραγωδία έχει μετατραπεί σε τηλεοπτικό θέαμα.
Αυτό που βιώνουμε δεν είναι μεμονωμένο φαινόμενο. Είναι μέρος μιας γενικότερης κοινωνικής σήψης, όπου η προσωπική ζωή – ακόμα και ο θάνατος – αντιμετωπίζονται ως υλικό προς κατανάλωση. Η αξιοπρέπεια δεν έχει θέση στην κυνική βιομηχανία του εντυπωσιασμού.
ΜΜΕ: Ενημέρωση ή Κανιβαλισμός;
Η ευθύνη βαραίνει πρωτίστως τα μέσα ενημέρωσης, που δεν τηρούν κανένα ηθικό όριο προκειμένου να κερδίσουν τηλεθέαση. Το «ρεπορτάζ» δεν είναι πλέον αναζήτηση της αλήθειας, αλλά ένας διαγωνισμός ποιος θα σοκάρει περισσότερο.
Δεν είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε θύματα και οικογένειες να διασύρονται δημόσια. Από τις προσωπικές στιγμές θυμάτων εγκλημάτων, μέχρι την αποκάλυψη ιατρικών πληροφοριών, οι δημοσιογράφοι φαίνεται να έχουν ξεχάσει την ευθύνη τους απέναντι στην κοινωνία.
Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι μόνο τι κάνουν τα μέσα ενημέρωσης, αλλά τι ανεχόμαστε εμείς ως κοινωνία. Οι τηλεοπτικές εκπομπές που διαπομπεύουν ανθρώπους υπάρχουν επειδή υπάρχει κοινό που τις παρακολουθεί. Η ανθρωποφαγία γίνεται καθημερινή πρακτική, και το χειρότερο είναι ότι συνηθίζουμε σε αυτήν.
Ο γιατρός αναρωτιέται αν είναι ο μόνος που νιώθει «λουσμένος χυδαιότητα». Η αλήθεια είναι πως πολλοί νιώθουν το ίδιο. Το ζήτημα είναι αν είμαστε διατεθειμένοι να το αλλάξουμε.
Μια κοινωνία δεν κρίνεται από το πώς φέρεται στους ισχυρούς, αλλά από το αν σέβεται τους αδύναμους – ζωντανούς και νεκρούς. Και σήμερα, αποτυγχάνουμε οικτρά. Οδηγός για εκπαιδευτικούς / Έμφυλη βία στο διαδίκτυο
