Μπορούν να Μιλούν οι Εκπαιδευτικοί; Η Κυβέρνηση Θέλει Άδεια για τη Δημόσια Έκφραση τους: Το Νέο Καθεστώς Ελέγχου που Επιβάλλεται στα Σχολεία
Περιορισμός της Ελευθερίας Λόγου των Εκπαιδευτικών: Η Δήλωση της Ζέττας Μακρή και οι Προβληματισμοί
Σοβαρές αντιδράσεις προκάλεσαν οι δηλώσεις της υφυπουργού Παιδείας Ζέττας Μακρή στη Βουλή, σύμφωνα με τις οποίες οι εκπαιδευτικοί δεν μπορούν να μιλούν δημόσια χωρίς την προηγούμενη έγκριση του διευθυντή του σχολείου και του συλλόγου διδασκόντων. Η τοποθέτηση αυτή, που έγινε στο πλαίσιο συζήτησης επίκαιρης ερώτησης του βουλευτή του ΚΚΕ Ιωάννη Δελή σχετικά με την πειθαρχική δίωξη δασκάλας σε σχολείο των Αχαρνών, θέτει σοβαρά ζητήματα για την ελευθερία της έκφρασης και τον ρόλο των εκπαιδευτικών στη δημόσια σφαίρα.
Μια Δήλωση που Προκαλεί Ερωτήματα
«Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να μιλούν, αλλά πρέπει να υπάρχει η σύμφωνη γνώμη του διευθυντή και του συλλόγου διδασκόντων», ανέφερε η κ. Μακρή, προσθέτοντας ότι «ο έλεγχος γίνεται για να διαπιστωθεί εάν δόθηκε η απαιτούμενη άδεια».
Η δήλωση αυτή προκαλεί έντονη ανησυχία, καθώς διαμορφώνει ένα πλαίσιο ελέγχου που μοιάζει να υπερβαίνει τις διοικητικές αρμοδιότητες των σχολικών μονάδων και να περιορίζει την ελευθερία έκφρασης των εκπαιδευτικών. Επιπλέον, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο πειθαρχικών συνεπειών για όσους δεν «συμμορφώνονται», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε η υφυπουργός.
Ο Εκπαιδευτικός ως Ενεργός Πολίτης
Οι εκπαιδευτικοί δεν είναι απλώς δημόσιοι υπάλληλοι που εκτελούν τυπικά καθήκοντα. Είναι διαμορφωτές συνείδησης, φορείς γνώσης και, κυρίως, πολίτες με δικαιώματα. Ο ρόλος τους δεν περιορίζεται μόνο στη διδασκαλία, αλλά επεκτείνεται στη διαμόρφωση κριτικής σκέψης και στην ενεργή συμμετοχή στη δημόσια συζήτηση.
Η απαίτηση για «άδεια» πριν από οποιαδήποτε δημόσια τοποθέτηση συνιστά απόπειρα ελέγχου του λόγου τους και έρχεται σε αντίθεση με τη συνταγματικά κατοχυρωμένη ελευθερία της έκφρασης. Σε μια δημοκρατία, οι δημόσιοι λειτουργοί – και ιδιαίτερα οι εκπαιδευτικοί – δεν μπορεί να φιμώνονται ή να φοβούνται ότι η άποψή τους μπορεί να έχει πειθαρχικές συνέπειες.
Παιδεία ή Έλεγχος;
Η στάση του Υπουργείου Παιδείας γεννά ερωτήματα σχετικά με το πώς αντιλαμβάνεται τη σχέση εκπαιδευτικών και κράτους. Θέλει ένα εκπαιδευτικό σώμα που συμμετέχει ενεργά στη δημόσια ζωή, ή έναν μηχανισμό που λειτουργεί αυστηρά εντός των ορίων που καθορίζει η εκάστοτε πολιτική ηγεσία;
Η δημόσια εκπαίδευση δεν μπορεί να λειτουργεί με όρους περιορισμού και ελέγχου της σκέψης. Οι εκπαιδευτικοί δεν είναι εκτελεστικά όργανα, αλλά άνθρωποι που μεταδίδουν αξίες, κριτική σκέψη και δημοκρατικές αρχές. Οποιαδήποτε απόπειρα φίμωσής τους πλήττει την ίδια την ουσία της εκπαίδευσης.
Το ερώτημα, λοιπόν, είναι σαφές: θέλουμε σχολεία που παράγουν πολίτες με ελεύθερη σκέψη ή σχολεία που λειτουργούν υπό καθεστώς ελέγχου και φόβου;