Επικοινωνιακή διαχείριση της βίας και συστηματική υπονόμευση του δημόσιου πανεπιστημίου (ΚΙΠΑΝ)
Η επικοινωνιακή διαχείριση της βίας στα πανεπιστήμια και η πραγματική στήριξη του δημόσιου ΑΕΙ
Της Διοικούσας Επιτροπής της Κίνησης Πανεπιστημιακής Αναβάθμισης (ΚΙΠΑΝ)
Η πρόσφατη εξαγγελία μέτρων από την Υπουργό Παιδείας κ. Ζαχαράκη, με αφορμή δύο περιστατικά βίας σε πανεπιστημιακούς χώρους, αποτέλεσε άλλη μία πράξη στην επικοινωνιακή διαχείριση του ζητήματος της «βίας και ανομίας στα πανεπιστήμια». Η κυβέρνηση, που εδώ και χρόνια χτίζει ένα αφήγημα «νόμου και τάξης», επιστρατεύει για άλλη μια φορά σκληρή ρητορική και αμφίβολες θεσμικές πρωτοβουλίες, επιδιώκοντας να μεταφέρει την ευθύνη στα ίδια τα πανεπιστήμια και να συσκοτίσει τη δική της αποτυχία.
Τα περιστατικά που συνέβησαν – ένα με κουκουλοφόρους στη Νομική Αθηνών (30/4) και ένα με διδακτορικό φοιτητή στην Πολυτεχνειούπολη (6/5) – είναι μεμονωμένα. Ωστόσο, χρησιμοποιούνται ως πρόσχημα για να δυσφημιστεί συνολικά το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο, να αγνοηθούν οι διαφορές μεταξύ ιδρυμάτων και να δικαιολογηθούν νέα αυταρχικά μέτρα.
Η αποτυχία της «πανεπιστημιακής αστυνομίας»
Η κυβέρνηση είχε προαναγγείλει ήδη από το 2021 τη θεσμοθέτηση των ΟΠΠΙ, μιας ειδικής αστυνομικής δύναμης εντός των ΑΕΙ. Η πολιτική αυτή προκάλεσε ισχυρές αντιδράσεις και απέτυχε πλήρως: όχι μόνο δεν εφαρμόστηκε ουσιαστικά, αλλά και οι αστυνομικοί που προσλήφθηκαν τελικά μετακινήθηκαν σε άλλες υπηρεσίες. Η αποτυχία αυτή παραδέχθηκε πρόσφατα και ο ίδιος ο πρωθυπουργός.
Την ίδια στιγμή, οι υπηρεσίες φύλαξης των ΑΕΙ παραμένουν τραγικά υποστελεχωμένες και υποχρηματοδοτημένες. Τα σχέδια ασφάλειας δεν μπορούν να υλοποιηθούν, καθώς δεν υπάρχουν οι αναγκαίοι πόροι – ούτε σε προσωπικό, ούτε σε εξοπλισμό. Και όμως, αντί η κυβέρνηση να ενισχύσει αυτές τις υπηρεσίες, καταφεύγει σε νέα, επικοινωνιακά μέτρα, που νομικά είναι αμφίβολα και πολιτικά επιζήμια.
Αντισυνταγματικά και επικίνδυνα μέτρα
Ανάμεσα στα μέτρα που προτάθηκαν ξεχωρίζουν:
Η «αυτοδίκαιη» αναστολή της φοιτητικής ιδιότητας με μόνη την άσκηση δίωξης, χωρίς απόφαση αρμόδιου οργάνου ή ακρόαση του φοιτητή. Πρόκειται για κατάφωρη παραβίαση του τεκμηρίου αθωότητας και του δικαιώματος σε δίκαιη διαδικασία.
Η θέσπιση ειδικού ποινικού πλαισίου για την «πανεπιστημιακή βία», κατά τα πρότυπα της ενδοοικογενειακής ή αθλητικής βίας, χωρίς όμως σαφές περιεχόμενο. Αυτό εγκυμονεί τον κίνδυνο ποινικοποίησης των φοιτητικών κινητοποιήσεων και δημοκρατικών δράσεων εντός του πανεπιστημίου.
Η ανακύκλωση της ρητορικής περί αυστηρότερων ποινών, παρότι ήδη υπάρχει νομικό πλαίσιο (ν. 4623/2019, ν. 4777/2021, ν. 4957/2022) που επιτρέπει πειθαρχικές διαδικασίες, χρήση καμερών, ελεγχόμενη πρόσβαση και επαρκή παρέμβαση της Αστυνομίας όπου χρειάζεται.
Το πρόβλημα, συνεπώς, δεν είναι η έλλειψη νόμων, αλλά η απουσία πολιτικής βούλησης για την εφαρμογή τους και η αδυναμία της κυβέρνησης να στηρίξει εμπράκτως τη λειτουργία των ΑΕΙ.
Επικίνδυνη συστηματική απαξίωση του δημόσιου πανεπιστημίου
Η αντιμετώπιση της βίας με τρόπο αποσπασματικό και κατασταλτικό, και η συστηματική δυσφήμιση του δημόσιου πανεπιστημίου, συμβαδίζουν με μια παράλληλη στρατηγική: την προώθηση των ιδιωτικών κολεγίων. Είτε μέσω «μετονομασιών» είτε μέσω εξαγγελιών για «ξένα πανεπιστήμια», το αφήγημα της κυβέρνησης έρχεται να απαξιώσει το δημόσιο ΑΕΙ, ώστε να καταστεί πιο «φιλική» η ιδιωτικοποίηση της ανώτατης εκπαίδευσης.
Τι σημαίνει πραγματική στήριξη
Η στήριξη του δημόσιου πανεπιστημίου δεν είναι ζήτημα εξαγγελιών, αλλά ουσιαστικής πολιτικής. Αυτό περιλαμβάνει:
Επαρκή χρηματοδότηση για φύλαξη, υποδομές, έρευνα και διδασκαλία
Ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού και αξιοπρεπείς αποδοχές για το προσωπικό
Σεβασμό στο αυτοδιοίκητο των ΑΕΙ και στους εσωτερικούς τους κανονισμούς
Εμπιστοσύνη στην πανεπιστημιακή κοινότητα, η οποία – παρά τις δυσκολίες – διατηρεί υψηλά επίπεδα ακαδημαϊκής ποιότητας
Η πολιτεία οφείλει να σταματήσει την επικοινωνιακή εργαλειοποίηση μεμονωμένων περιστατικών και να επενδύσει σοβαρά σε όσα έχει ανάγκη το ελληνικό πανεπιστήμιο: σταθερότητα, θεσμικό σεβασμό και πόρους.
Σοκ στις Τιμές Φοιτητικής Κατοικίας: Η Κατάσταση σε Αθήνα, Πειραιά και Θεσσαλονίκη
