Εκπαίδευση δύο ταχυτήτων – Η “καινοτομία” ως αφήγημα εκπαιδευτικής ανισότητας
Η πρόσφατη δήλωση της Υπουργού Παιδείας, Σοφίας Ζαχαράκη, σχετικά με τα Πρότυπα και Ωνάσεια σχολεία, αναδεικνύει ένα ευρύτερο φαινόμενο: τη χρήση της εκπαιδευτικής πολιτικής όχι απλώς ως εργαλείο μεταρρύθμισης, αλλά ως μέσο κατασκευής ενός νέου αφηγήματος που καλύπτει – ή καλύτερα “ντύνει” – βαθιές κοινωνικές ανισότητες με μανδύα καινοτομίας και “επιλογών”.
1. Η λέξη-κλειδί: “Επιλογή”
Στο αφήγημα που προβάλλεται, τα Πρότυπα Σχολεία παρουσιάζονται ως “εναλλακτική” για οικογένειες που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να επιλέξουν ιδιωτική εκπαίδευση. Πρόκειται για μια στρατηγική διατύπωση που επιχειρεί να επανανοηματοδοτήσει τη δημόσια εκπαίδευση όχι ως δικαίωμα, αλλά ως προνομιακή επιλογή, για λίγους και εκλεκτούς μέσω εξετάσεων.
2. Τα σχολεία δύο ταχυτήτων
Η δήλωση ότι “το ελληνικό δημόσιο σχολείο ΠΛΕΟΝ προσφέρει δραστηριότητες και καινοτόμες παιδαγωγικές μεθόδους”, αφορά – εμμέσως πλην σαφώς – ΜΟΝΟ τα πρότυπα και πειραματικά σχολεία. Τα υπόλοιπα σχολεία φαίνεται να μένουν στο περιθώριο της καινοτομίας, επιφορτισμένα απλώς να “υιοθετήσουν” το θετικό αποτύπωμα των πρότυπων σχολείων, χωρίς να τους παρέχονται οι απαραίτητες υποδομές ή στήριξη.
3. Ιδεολογική κατασκευή μέσω εκπαίδευσης
Η διατύπωση της Υπουργού δημιουργεί μια στρατευμένη σύγχυση: με ρητορική περί “ίσων ευκαιριών”, καμουφλάρεται η εντεινόμενη ταξικότητα του σχολικού συστήματος. Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα σύστημα πολυτυπίας, όπου τα σχολεία αξιολογούνται, κατατάσσονται και αποκτούν διαφοροποιημένο κοινωνικό στάτους. Το ενιαίο, δημόσιο σχολείο αποδομείται αθόρυβα υπέρ ενός “αγοράσιμου” μοντέλου εκπαίδευσης.
Η εκπαιδευτική πολιτική δεν είναι ποτέ ουδέτερη. Η προώθηση των Πρότυπων Σχολείων με όρους “καινοτομίας” και “δραστηριοτήτων” δημιουργεί την ψευδαίσθηση ισότητας μέσα από την επιλογή, ενώ στην ουσία επιβεβαιώνει έναν νέο διαχωρισμό: σχολεία για τους “ικανούς”, τους “τυχερούς” ή τους “προνομιούχους”, και σχολεία για τους “υπόλοιπους”.
Απέναντι σε αυτήν τη μεταστροφή, το ερώτημα παραμένει επίκαιρο και καίριο: Θέλουμε ένα ενιαίο, δημοκρατικό δημόσιο σχολείο για όλους – ή ένα σύστημα διαβαθμισμένων ευκαιριών με επιφανειακά φιλική πρόσοψη;
Γ Μ
