Η Αλφαβήτα της Δημοκρατίας: Η Δημοκρατία, η Δικαιοσύνη, τα ΜΜΕ και η Απαραίτητη Λογοδοσία στη Σύγχρονη Κοινωνία
Πίσω στα Θρανία: Μαθήματα Δημοκρατίας, Δικαιοσύνης και Δημοσιογραφίας
Σε μια εποχή που η έννοια της δημοκρατίας φαίνεται να διαστρεβλώνεται και οι θεσμοί της να αμφισβητούνται, είναι αναγκαίο να επιστρέψουμε στα βασικά και να επανεξετάσουμε τι πραγματικά σημαίνει δημοκρατία, δικαιοσύνη και δημοσιογραφία.
Δημοκρατία είναι το πολίτευμα όπου η εξουσία πηγάζει από τον λαό, ασκείται από τον λαό, έστω και μέσω των αιρετών εκπροσώπων του, και υπηρετεί τον λαό. Από την Αρχαία Αθήνα μέχρι τις μεγάλες επαναστάσεις της Αμερικής και της Γαλλίας, η δημοκρατία διαμορφώθηκε ως ένα σύστημα που βασίζεται στη συμμετοχή των πολιτών και τη λογοδοσία των κυβερνώντων.
Όμως, δημοκρατία δεν είναι απλώς η διακυβέρνηση από την παράταξη που έχει την πιο ισχυρή μειοψηφία σε εκλογές με μεγάλη αποχή. Ούτε είναι δημοκρατία όταν μια κυβέρνηση αρνείται τον διάλογο, όχι μόνο με την αντιπολίτευση αλλά και με την ίδια την κοινωνία, θεωρώντας πως οι 150+1 βουλευτές αρκούν για να αποφασίζει οτιδήποτε χωρίς λογοδοσία.
Δημοκρατία δεν είναι μόνο οι κάλπες. Είναι οι διαδηλώσεις, οι διαμαρτυρίες, η δημόσια συζήτηση και κριτική. Είναι κάθε μορφή έκφρασης της λαϊκής βούλησης, την οποία οφείλει να σέβεται και να υπηρετεί οποιαδήποτε κυβέρνηση. Το ακροτελεύτιο άρθρο του Συντάγματος ρητά αναφέρει ότι η τήρησή του επαφίεται στον «πατριωτισμό των Ελλήνων», οι οποίοι δικαιούνται και υποχρεούνται να αντιστέκονται σε όποιον επιχειρεί να το καταλύσει με τη βία. Οι πολίτες, λοιπόν, δικαιούνται και υποχρεούνται να διαμαρτύρονται και να αντιστέκονται όταν βλέπουν την αδικία.
Η Δικαιοσύνη ως Θεμέλιο του Κράτους Δικαίου
Η δημοκρατία έχει ως θεμέλιο την τήρηση των αρχών του κράτους δικαίου, με ακρογωνιαίο λίθο την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης. Όμως, η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης δεν σημαίνει ασυλία ή ασυδοσία. Οι κριτές κρίνονται, και γι’ αυτό υπάρχουν οι πολλαπλοί βαθμοί απονομής δικαιοσύνης. Στο τέλος, «η ευημερία του λαού είναι ο υπέρτατος νόμος», όπως έλεγε το ρωμαϊκό ρητό.
Η ευημερία αυτή απαιτεί να λογοδοτούν όσοι ασκούν εξουσία, είτε αυτό αφορά τραγικά συμβάντα όπως τα Τέμπη, είτε σκανδαλώδεις υποκλοπές. Η δικαιοσύνη πρέπει να σταθεί στο ύψος της αποστολής της, και όταν δεν το κάνει, η κοινωνία έχει κάθε λόγο να απαιτεί λογοδοσία από τους εκπροσώπους της.
Ο Ρόλος των Μέσων Ενημέρωσης και της Δημοσιογραφίας
Η δημοκρατία, αλλά και η λογοδοσία, απαιτούν να υπάρχουν Μέσα Ενημέρωσης και δημοσιογράφοι που κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Ο ρόλος των δημοσιογράφων δεν είναι να αναπαράγουν ό,τι λέει η κυβέρνηση, ούτε να πείθουν την κοινωνία ότι δεν έχει δικαίωμα να αντιδρά και να διαμαρτύρεται. Οι δημοσιογράφοι που αναζητούν, βρίσκουν στοιχεία, εντοπίζουν συσχετίσεις και υποδεικνύουν τα κακώς κείμενα, επιτελούν το έργο τους. Όταν οι δημοσιογράφοι «ξεθάβουν» περισσότερα στοιχεία από την ίδια τη δικαιοσύνη, το πρόβλημα είναι της δικαιοσύνης, όχι της δημοσιογραφίας.
Η δικαιοσύνη, από την πλευρά της, δεν πρέπει να εξυπηρετεί την κυβέρνηση. Μια κυβέρνηση που προσφεύγει στη δικαιοσύνη μόνο επειδή ξέρει ότι θα εξασφαλίσει ασυλία, είναι μια κυβέρνηση που πλήττει τη δημοκρατία.
Η Αναγκαιότητα της Κριτικής Σκέψης
Η δημοκρατία απαιτεί αντιπολίτευση που θα ασκεί κριτική, θα φωνάζει και θα χρησιμοποιεί κάθε μέσο που της δίνει το Σύνταγμα και ο νόμος για να ελέγχει την κυβέρνηση. Η δημοκρατία θέλει πάθος και ενεργούς πολίτες, όχι παθητικούς τηλεθεατές. Αυτή η συμμετοχή είναι που ενοχλεί όσους θεωρούν ότι η κοινωνία πρέπει να σιωπά και να δέχεται αδιαμαρτύρητα τις αποφάσεις της εξουσίας.
Είναι καιρός κάποιοι «διαμορφωτές της κοινής γνώμης» να επιστρέψουν στα θρανία και να μάθουν ξανά την αλφαβήτα της δημοκρατίας, της δικαιοσύνης και της δημοσιογραφίας. Η πραγματική τους απήχηση μειώνεται καθημερινά, καθώς ο κόσμος αντιλαμβάνεται ότι η δημοκρατία δεν είναι ούτε προνόμιο της πλειοψηφίας ούτε ασυλία για όσους ασκούν εξουσία, αλλά ένα πολίτευμα που απαιτεί λογοδοσία, διαφάνεια και συμμετοχή.
Πηγή δεδομένων από τον Λευτέρη Θ. Χαραλαμπόπουλο