Η Εκπαίδευση Εκπέμπει SOS: Ο Δεκάλογος της UNESCO – Χαμηλοί μισθοί, εξουθενωτικά ωράρια και επαγγελματική απαξίωση οδηγούν χιλιάδες δασκάλους και καθηγητές στην παραίτηση
Έκθεση UNESCO: Οξεία Έλλειψη Εκπαιδευτικών στην Ευρώπη
Η Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική αντιμετωπίζουν έλλειψη εκπαιδευτικών, ένα φαινόμενο που απειλεί ευθέως την ποιότητα της εκπαίδευσης. Χαμηλοί μισθοί, εξουθενωτικά ωράρια και επαγγελματική απαξίωση οδηγούν χιλιάδες δασκάλους και καθηγητές στην παραίτηση.
Στις 22 Απριλίου 2025, η ισπανική έκδοση της Παγκόσμιας Έκθεσης για τους Εκπαιδευτικούς παρουσιάστηκε από την UNESCO, τη Διεθνή Ομάδα Εργασίας για τους Εκπαιδευτικούς στην Εκπαίδευση 2030 και το Ίδρυμα SM, στο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης.
Σύμφωνα με την έκθεση, το 90% της συνολικής έλλειψης εκπαιδευτικών στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική (εκτιμώμενη στις 4,8 εκατομμύρια θέσεις) οφείλεται όχι σε έλλειψη υποψηφίων, αλλά στην αποχώρηση από το επάγγελμα. Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα κρίσιμη στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όπου η πρόβλεψη κάνει λόγο για έλλειμμα 3,1 εκατ. εκπαιδευτικών έως το 2030.
Η Ισπανία στον καθρέφτη της Ελλάδας: Ελλείψεις, αστάθεια, εξουθένωση
Τα δεδομένα από την Ισπανία θυμίζουν έντονα την κατάσταση στην Ελλάδα:
Έλλειψη σε συγκεκριμένα μαθήματα, όπως Μαθηματικά, Φιλοσοφία, Ξένες Γλώσσες και Τεχνική Εκπαίδευση.
Υψηλή αναλογία προσωρινών συμβάσεων (πάνω από 20% των εκπαιδευτικών), με αυξημένη επισφάλεια στους νέους κάτω των 30 ετών.
Συμπτώματα επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout), άγχος και αποσύνδεση από τον επαγγελματικό ρόλο.
Σύμφωνα με έρευνα του Ιδρύματος SM, 1 στους 3 εκπαιδευτικούς στην Ισπανία έχει χάσει το κίνητρο για διδασκαλία, ενώ σχεδόν οι μισοί δηλώνουν “ουδέτεροι” απέναντι στην προοπτική αποχώρησης από την εκπαίδευση.
Τι συμβαίνει στην Ελλάδα;
Η ελληνική εκπαίδευση αντιμετωπίζει αντίστοιχες προκλήσεις:
Χιλιάδες κενές θέσεις εκπαιδευτικών καλύπτονται κάθε χρόνο με αναπληρωτές, ακόμα και σε βασικά μαθήματα.
Η υποστελέχωση στις δομές διοίκησης και υποστήριξης είναι διαχρονική.
Οι ελλείψεις μονίμων διορισμών και οι καθυστερήσεις επιλογής στελεχών επιβαρύνουν το σύστημα.
Η αξιολόγηση επιβάλλεται αντί να στηρίζει, ενισχύοντας το κλίμα φόβου και πίεσης στους εκπαιδευτικούς.
Η UNESCO προτείνει: Δέκα βήματα για την αναστροφή της κρίσης
Η Έκθεση καταλήγει σε ένα “Δεκάλογο για τους Εκπαιδευτικούς”, που προτείνει πολιτικές άμεσης παρέμβασης:
Προώθηση της ευημερίας των εκπαιδευτικών.
Βελτίωση των συνθηκών εργασίας.
Ενίσχυση της ψυχολογικής και επαγγελματικής υποστήριξης.
Καλλιέργεια συνεργατικού κλίματος και ομαδικής ανάπτυξης.
Αναγνώριση της αυτονομίας και της επαγγελματικής εξέλιξης.
Εξασφάλιση ενός ασφαλούς και υποστηρικτικού περιβάλλοντος για μαθητές και εκπαιδευτικούς.
Προσέλκυση, κατάρτιση και διατήρηση ποιοτικού προσωπικού.
Ανταγωνιστικοί μισθοί, ανάλογοι της ευθύνης και του ρόλου των εκπαιδευτικών.
Προώθηση της ισότητας φύλου και της πολιτισμικής ποικιλομορφίας.
Συμμετοχή των εκπαιδευτικών στη διαμόρφωση της εκπαιδευτικής πολιτικής.
Μήνυμα προς τις κυβερνήσεις: Επένδυση στους εκπαιδευτικούς σημαίνει επένδυση στο μέλλον
Όπως δήλωσε ο Carlos Vargas Tames από την UNESCO, «οι εκπαιδευτικοί είναι η βάση της κοινωνικής προόδου και της ποιοτικής εκπαίδευσης». Η κρίση δεν είναι μόνο αριθμητική – είναι συστημική και αξιακή.
Αν οι κυβερνήσεις, μεταξύ αυτών και η ελληνική, δεν λάβουν άμεσα και ουσιαστικά μέτρα για τη στήριξη του εκπαιδευτικού επαγγέλματος, η δημόσια εκπαίδευση κινδυνεύει να μετατραπεί σε φτωχό συγγενή, αδύναμο να ανταποκριθεί στις ανάγκες των παιδιών και της κοινωνίας.
Εγχειρίδιο: «Ενσωματώνοντας την Τεχνητή Νοημοσύνη στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση»