Ασφαλιστικό σε Κρίση: Ελλάδα 2040 – Ένας Συνταξιούχος για Κάθε 1,25 Εργαζόμενους
Αύξηση Ορίων Συνταξιοδότησης: Το Δημογραφικό και το Ασφαλιστικό σε Σταυροδρόμι
Η δημογραφική κρίση που αντιμετωπίζει η Ελλάδα αποτελεί σημαντική απειλή για το ασφαλιστικό σύστημα, καθώς επηρεάζει καθοριστικά την αναλογία ασφαλισμένων προς συνταξιούχους και θέτει τη βιωσιμότητα του συστήματος υπό αμφισβήτηση. Η κυβέρνηση, λαμβάνοντας υπόψη τις προβλέψεις διεθνών οργανισμών, έχει εξαγγείλει ότι από το 2027 τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης θα συνδέονται άμεσα με το προσδόκιμο ζωής.
Δημογραφικά Δεδομένα: Ένα Ανησυχητικό Μέλλον
Η αναλογία ασφαλισμένων προς συνταξιούχους, από 1:1,66 σήμερα, προβλέπεται να πέσει στο 1:1,25 μέχρι το 2040. Ταυτόχρονα, ο πληθυσμός της χώρας αναμένεται να μειωθεί δραματικά, από 10,4 εκατομμύρια το 2022 σε 7,8 εκατομμύρια το 2070. Αυτή η μείωση επιτείνει τη γήρανση του πληθυσμού, με τους άνω των 65 να αντιστοιχούν στο 74,4% του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας (15-64) το 2050, έναντι 39% σήμερα.
Η γήρανση του πληθυσμού επηρεάζει άμεσα το κόστος συντάξεων, το οποίο θα αυξηθεί από το 12,7% του ΑΕΠ το 2030 σε 14% το 2050, προτού αρχίσει σταδιακά να μειώνεται λόγω της συρρίκνωσης του πληθυσμού.
Αλλαγές στο Συνταξιοδοτικό Σύστημα
Από το 2027, οι ηλικίες συνταξιοδότησης θα προσαρμόζονται αυτόματα κάθε τρία χρόνια, ανάλογα με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής μετά το 65ο έτος. Αυτή η πρόβλεψη βασίζεται στον ασφαλιστικό νόμο 3863/2010, που μέχρι στιγμής δεν έχει εφαρμοστεί λόγω της στασιμότητας του προσδόκιμου ζωής εξαιτίας της πανδημίας.
Σήμερα, οι ασφαλισμένοι μπορούν να συνταξιοδοτηθούν στα 62 με 40 χρόνια ασφάλισης ή στα 67 με τουλάχιστον 15 χρόνια ασφάλισης. Ωστόσο, από το 2027, ενδέχεται να αυξηθούν τα όρια ηλικίας, γεγονός που προκαλεί κύμα πρόωρης συνταξιοδότησης.
Βιώσιμες Συντάξεις: Μονόδρομος η Ολοκληρωμένη Αντιμετώπιση του Δημογραφικού
Η σύνδεση των ορίων ηλικίας με το προσδόκιμο ζωής είναι μια μέθοδος που εφαρμόζεται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες για να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα των ασφαλιστικών ταμείων. Ωστόσο, η μονομερής εστίαση στην αύξηση των ορίων ηλικίας αγνοεί άλλους κρίσιμους παράγοντες, όπως η βελτίωση της παραγωγικότητας, η δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας, και η αύξηση της συμμετοχής νέων και γυναικών στην αγορά εργασίας.
Επιπλέον, η προσαρμογή των ορίων ηλικίας στη βάση του προσδόκιμου ζωής δεν λαμβάνει υπόψη τις ανισότητες υγείας μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών ομάδων. Οι εργαζόμενοι σε βαρέα επαγγέλματα ή με χαμηλότερα εισοδήματα μπορεί να μην έχουν τα ίδια οφέλη από την αύξηση του προσδόκιμου ζωής με άλλες κατηγορίες.
Τέλος, η δημογραφική κρίση απαιτεί ευρύτερη στρατηγική αντιμετώπισης. Η ενίσχυση της οικογενειακής πολιτικής, τα κίνητρα για την επιστροφή μεταναστών brain drain και η προσέλκυση ξένων εργαζομένων (όπως εφαρμόζουν και άλλες χώρες της Ευρώπης) θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ανάσχεση της γήρανσης του πληθυσμού.
Ασφαλιστικό σε Κρίση: Η Επιτακτική Ανάγκη για Νέες Πολιτικές
Η δημογραφική «βόμβα» δεν μπορεί να διαχειριστεί με αποσπασματικά μέτρα όπως η αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης. Απαιτείται ολοκληρωμένο σχέδιο που να συνδυάζει τις απαραίτητες προσαρμογές στο ασφαλιστικό με πολιτικές για την αντιμετώπιση της γήρανσης του πληθυσμού και την ενίσχυση της εργασιακής βάσης. Χωρίς αυτήν την προσέγγιση, οι αλλαγές στο συνταξιοδοτικό ενδέχεται να επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο τους ήδη ταλαιπωρημένους ασφαλισμένους.
