Εκπαιδευτικές Διαδρομές – Βάβδος Χαλκιδικής: Το Σχολείο που Αντιστέκεται στον Χρόνο
Διακόψαμε για λίγο τις περιηγήσεις μας στον Νομό Σερρών και επιστρέψαμε στον τόπο της καρδιάς μας – στη Χαλκιδική. Σταματήσαμε στις ρίζες μας, στο ορεινό χωριό Βάβδος, εκεί όπου η μητέρα μου κατάγεται από το γένος Καμπούρη. Ένας τόπος μικρός, αλλά γεμάτος ιστορία, μνήμη και παιδεία.
Η εκπαίδευση στο Βάβδο έχει βαθιές ρίζες. Ξεκινά από το 1770, όταν τα πρώτα μαθήματα δίνονταν σε χώρους όπως εκκλησίες, σπίτια και την κοινότητα. Το 1914, η αύξηση του αριθμού των μαθητών οδήγησε τους κατοίκους στην αναζήτηση ενός μεγαλύτερου σχολικού κτιρίου. Η έκταση βρέθηκε δίπλα στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, και η κατασκευή του διδακτηρίου ξεκίνησε το 1915 από ντόπιους μάστορες, με ορισμένες διακοπές λόγω του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το έργο ολοκληρώθηκε το 1920.
Δύο σημαντικές προσωπικότητες σφράγισαν την ιστορία του σχολείου. Ο ευεργέτης Φιλοκλής Γεωργιάδης, με καταγωγή από το Βάβδο και μόνιμη κατοικία στη Σκιάθο, χρηματοδότησε την κατασκευή του. Το 1934 ανακηρύχθηκε Μέγας Ευεργέτης, και προς τιμήν του, το σχολείο ονομάστηκε «Φιλόκλειος Σχολή», όνομα που δεσπόζει ακόμα σήμερα σε μαρμάρινη επιγραφή στην πρόσοψη. Στο εσωτερικό διασώζεται η ελαιογραφία του, φιλοτεχνημένη από καλλιτέχνη της εποχής.
Ο δεύτερος στυλοβάτης ήταν ο αρχιτέκτονας Ξενοφών Παιονίδης, επίσης με ρίζες από το Βάβδο, που έχει αφήσει πίσω του σπουδαίο αρχιτεκτονικό έργο σε Θεσσαλονίκη και Χαλκιδική. Το διώροφο, επιβλητικό, λιθόκτιστο σχολείο κατασκευάστηκε με πέτρες από το βουνό, μεταφερμένες με κάρα, και φιλοξενούσε τέσσερις αίθουσες σε κάθε όροφο. Στο ισόγειο λειτουργούσε μέχρι και εστιατόριο για το συσσίτιο των μαθητών.
Κατά την Κατοχή, το σχολείο επιτάχθηκε από τους Βούλγαρους και μετατράπηκε σε στρατόπεδο, με την αυλή να γεμίζει αποθήκες και το κτίριο να υφίσταται ζημιές από γερμανικό κανονιοβολισμό. Η αποκατάσταση ξεκίνησε τη δεκαετία του 1950, χάρη σε δωρεές και κρατική στήριξη.
Το σχολείο άνοιξε το 1920 ως πενταθέσιο με πάνω από 200 μαθητές. Με τα χρόνια, η μετανάστευση και η αστυφιλία οδήγησαν σε μείωση του μαθητικού πληθυσμού. Το 2017, με μόλις 4 μαθητές, το σχολείο τέθηκε σε αναστολή λειτουργίας.
Σήμερα, μπορεί να μην αντηχεί από παιδικές φωνές, αλλά το σχολείο ζει. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Βάβδου το έχει μετατρέψει σε ζωντανό κύτταρο πολιτισμού, με μαθήματα θεάτρου, χορού, ζωγραφικής, γυμναστικής και λειτουργία δανειστικής βιβλιοθήκης. Στο ισόγειο στεγάζεται το Λαογραφικό Μουσείο, πρωτοβουλία της Ένωσης Βαβδινών Θεσσαλονίκης, με αντικείμενα του παρελθόντος και παραδοσιακές στολές.
Στον αύλειο χώρο, το παλιό κουδούνι παραμένει στη θέση του. Δεν χτυπά πια, αλλά η ανάμνησή του αντηχεί ακόμα στη μνήμη όσων πέρασαν από το σχολείο. Δίπλα του, μια νέα παιδική χαρά και ένα γήπεδο μπάσκετ φιλοξενούν το σημερινό παιχνίδι του χωριού.
Ίσως, αν ο Φιλοκλής Γεωργιάδης και ο Ξενοφών Παιονίδης μπορούσαν να επιστρέψουν, να λυπούνταν που δεν ακούγονται παιδικές φωνές. Αλλά θα ένιωθαν σίγουρα περήφανοι που το έργο τους ζει – όχι μόνο ως κτίσμα, αλλά ως φλόγα πολιτισμού.
Όσο υπάρχουν άνθρωποι που το αγαπούν, αυτό το σχολείο δεν θα πάψει ποτέ να “χτυπά”.
