Πολιτικές που Υπονομεύουν την Ισότητα στην Εκπαίδευση – Ο Κοινωνικός Ανελκυστήρας Είναι Εκτός Λειτουργίας
Η σημερινή κυβέρνηση συχνά προβάλλει την εκπαίδευση ως θεμέλιο για κοινωνική κινητικότητα και ως εργαλείο μείωσης των ανισοτήτων. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει χαρακτηρίσει την παιδεία «κοινωνικό ανελκυστήρα» για τα παιδιά των λιγότερο ευνοημένων οικογενειών. Παρόμοια, η υπουργός Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη επανέλαβε σε πρόσφατη συνέντευξή της την αξία της δημόσιας εκπαίδευσης, υπογραμμίζοντας πως η μόρφωση είναι ένα «ανεκτίμητο κεφάλαιο».
Κι όμως, πίσω από τις ωραίες λέξεις, οι πράξεις δείχνουν κάτι εντελώς διαφορετικό. Οι εκπαιδευτικές παρεμβάσεις της κυβέρνησης όχι μόνο δεν ενισχύουν τον υποτιθέμενο κοινωνικό ρόλο της εκπαίδευσης, αλλά εδραιώνουν ακόμα περισσότερο τις εκπαιδευτικές και κοινωνικές ανισότητες. Ιδιωτικά Πανεπιστήμια στην Ελλάδα και το εξωτερικό: Τι ισχύει; Μύθοι, ανακρίβειες και υπερβολές.
Η εμμονή με την Τράπεζα Θεμάτων, η εφαρμογή της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής, η επαναφορά διαγωνιστικών εξετάσεων σε μικρές ηλικίες για τα Πρότυπα Σχολεία — όλα είναι μέτρα που επιβαρύνουν ιδιαίτερα τους μαθητές που δεν έχουν τη δυνατότητα εξωσχολικής ενίσχυσης. Σε ένα εκπαιδευτικό περιβάλλον που γίνεται όλο και πιο ανταγωνιστικό, το φροντιστήριο παύει να είναι «προαιρετική ενίσχυση» και μετατρέπεται σε αναγκαία συνθήκη. Χιλιάδες Κενές Θέσεις στα Πανεπιστήμια – Πώς η ΕΒΕ (Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής) Οδηγεί σε Άδειες Αίθουσες και Υπερφορτωμένα Τμήματα
Ενδεικτικό είναι πως η ίδια η υπουργός, ενώ υποτίθεται ότι υπερασπίζεται τον δημόσιο χαρακτήρα της παιδείας, αναγνωρίζει τη μαζική στροφή μαθητών — ακόμη και από ακριβά ιδιωτικά σχολεία — προς τα φροντιστήρια. Την εξηγεί, όμως, ως «κοινωνική νοοτροπία» και όχι ως αποτέλεσμα συγκεκριμένων πολιτικών επιλογών. Πρόκειται για κραυγαλέα αντίφαση: πώς είναι δυνατόν να αποδίδεις σε πολιτισμικό φαινόμενο αυτό που η ίδια η κρατική πολιτική δημιουργεί και ενισχύει;
Ταυτόχρονα, η χρόνια και βαθιά υποχρηματοδότηση της δημόσιας εκπαίδευσης — η χαμηλότερη στην Ε.Ε. — αποδεικνύει πως το κράτος δεν επενδύει πραγματικά στην ενίσχυση των μαθητών που δεν έχουν οικονομικούς πόρους. Η εκπαίδευση γίνεται έτσι πεδίο κοινωνικού ανταγωνισμού και όχι εφαλτήριο ισότητας. Τα Επαγγέλματα του Μέλλοντος
Περαιτέρω, η μετατόπιση του εκπαιδευτικού προσανατολισμού προς τις «δεξιότητες» και την «απασχολησιμότητα» συρρικνώνει τον ουσιαστικό ανθρωπιστικό ρόλο της παιδείας. Η κατάργηση μαθημάτων όπως η Κοινωνιολογία είναι ενδεικτική μιας προσέγγισης που βλέπει την εκπαίδευση όχι ως διαμόρφωση συνειδητών πολιτών, αλλά ως προετοιμασία για μια απρόσωπη αγορά εργασίας.
Με αυτήν τη λογική, η εκπαίδευση απομακρύνεται από το δημόσιο συμφέρον και λειτουργεί όλο και περισσότερο ως ατομικό «επενδυτικό προϊόν». Όταν όμως η επιτυχία εξαρτάται από το αν μπορείς να πληρώσεις φροντιστήριο, τότε ο υποτιθέμενος «ανελκυστήρας» ανεβαίνει μόνο για τους λίγους. Δεν υπάρχει σχεδόν κανένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο
Σε αυτό το πλαίσιο, η επίκληση της παιδείας ως «κοινωνικού ανελκυστήρα» από την κυβέρνηση δεν είναι απλώς επικοινωνιακό τέχνασμα. Είναι πρόκληση απέναντι σε χιλιάδες οικογένειες που βλέπουν ότι χωρίς οικονομική ενίσχυση, τα παιδιά τους μένουν εγκλωβισμένα σε ένα άδικο εκπαιδευτικό σύστημα.
Αν πράγματι η κυβέρνηση ενδιαφέρεται να αποδώσει στην παιδεία τον ρόλο που επικαλείται, οφείλει να αναγνωρίσει το δημόσιο σχολείο ως προτεραιότητα, να το χρηματοδοτήσει ουσιαστικά, να περιορίσει τη φροντιστηριακή εξάρτηση και να ξαναδώσει έμφαση στην ανθρωπιστική παιδεία και την κριτική σκέψη.
Μέχρι τότε, η ρητορική τους για «ίσα εφόδια» θα ηχεί κενή — και οι πιο αδύναμοι μαθητές θα συνεχίσουν να βλέπουν την πόρτα του κοινωνικού ανελκυστήρα κλειδωμένη.
Γ.Χ
Εκπαιδευτικός Δευτεροβάθμιας
